ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΜΗΛΑ
ΜΗΛΑ
«Ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα» λέει ο λαός και έχει δίκιο! Το μήλο αποτελεί τον χρυσό καρπό του φθινοπώρου. Είναι διάσημο σε όλο τον πλανήτη και καλλιεργείται σχεδόν σε όλο τον κόσμο. Το γνωρίζουμε από τα πανάρχαια χρόνια ως σύμβολο της επιτρεπόμενης γνώσης (η Εύα και το μήλο), στα νεότερα ως σύμβολο της νευτωνικής φυσικής στην ανακάλυψη της βαρύτητας και χρησιμοποιείται ακόμη και στην σημερινή τεχνολογία ως σύμβολο μεγάλων εταιρειών (Apple). Η καταγωγή του λέγεται πως είναι από τον Καύκασο, με την καλλιέργεια να ξεκινά από την Ασία και την Ευρώπη και αργότερα, μετά την ανακάλυψη της Αμερικής, κάποιες ποικιλίες μεταφέρθηκαν και εκεί.
Υπάρχουν πολλές κατηγορίες μήλων οι οποίες διαφέρουν στο χρώμα, στο σχήμα και στη γεύση ανάλογα με το είδος που ανήκουν. Στην Ελλάδα καλλιεργούνται 150.000 στρέμματα μηλεώνων, με την ετήσια παραγωγή να φτάνει τις 350.000 τόνους. Καταναλώνεται είτε ωμό, είτε σε γλυκίσματα όπως μαρμελάδα, τάρτες και έχει χρήση ακόμη και στη μαγειρική. Σ’ αυτήν καλό είναι να χρησιμοποιούνται ώριμα μήλα και όχι παραγινωμένα καθώς και μήλα με περισσότερη περιεκτικότητα σε ζάχαρη, επειδή διατηρούν το σχήμα τους στο μαγείρεμα. Τέλος, περιέχοντας μόλις 80-100 θερμίδες, είναι η ιδανική επιλογή για ένα πρόχειρο γεύμα.
Η μηλιά, απ’ όπου προέρχεται ο καρπός του μήλου, είναι δέντρο φυλλοβόλο με το ύψος του να κυμαίνεται από 5-12μ. Ανθίζει την άνοιξη, όπου παρουσιάζει άσπρα άνθη τα οποία, μόνο για αυτή την εποχή, δίνουν μια ομορφιά στο δέντρο. Οι καρποί ωριμάζουν συνήθως το φθινόπωρο. Το δέντρο της μηλιάς θέλει ψυχρές και υγρές περιοχές και αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες, χωρίς έντονες εναλλαγές. Μάλιστα, οι κλιματολογικές συνθήκες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των καρπών και στο χρώμα τους. Προτιμώνται τα γόνιμα εδάφη, καλά αποστραγγιζόμενα και πλούσια σε ασβέστιο. Στις πεδινές περιοχές υπάρχει καλύτερη απόδοση ενώ στις ορεινές καλύτερη ποιότητα (λόγω ευνοϊκότερου κλίματος). Χρειάζεται οπωσδήποτε υγρασία, ειδικά κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και όταν δεν είναι ικανοποιητικό το ποσοστό της τότε η άρδευση αποτελεί επιτακτική ανάγκη, αλλά όχι σε υπερβολικές ποσότητες. Η συστηματική καλλιέργεια της μηλιάς λαμβάνει χώρα στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία, τη Θεσσαλία, την Πελοπόννησο ενώ μεγάλη συγκέντρωση δέντρων μηλιάς παρατηρείται στο Βέρμιο. Πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες και με σπόρο. Ο πρώτος τρόπος δεν της δίνει μεγάλη διάρκεια ζωής, εν αντιθέσει με τον δεύτερο. Τέλος αξίζει να σημειώσουμε πως υπάρχει μια μηλιά που παράγει 250 διαφορετικές ποικιλίες μήλων και αυτό οφείλεται στα μοσχεύματα με το οποίο την μπολιάζει ο ιδιοκτήτης.
Όταν αναφερόμαστε σε μήλα, το μυαλό μας πάει αυτόματα στα κόκκινα λαμπερά και ροϊδοβαμμένα, όπως αναφέρει το δημοτικό τραγούδι. Όμως, όπως αναφέραμε και παραπάνω, υπάρχουν πολλές ποικιλίες μήλων, οι οποίες υπολογίζονται περί τις 7.500. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα, λόγω της αυξημένης ζήτησης, η παραγωγικότητα έχει μεγαλώσει κατά πολύ και υπάρχει ανάγκη βελτίωσης της ποιότητάς τους μέσω της δημιουργίας καινούριων ποικιλιών. Γι’ αυτό το λόγο την τελευταία δεκαετία έχουμε την εμφάνιση 500 περίπου ακόμη ποικιλιών.
Οι βασικότερες ποικιλίες μήλων που καλλιεργούνται στην Ελλάδα είναι οι εξής:
- Delicious: Αποτελεί μια ολόκληρη ομάδα από μεγάλα, κόκκινα, λαμπερά και γλυκά μήλα. Τα πιο διαδεδομένα και περιζήτητα στην ελληνική αγορά. Σ΄ αυτήν ανήκουν τα Starking Delicious, Red Delicious, Scarlet Spur και Imperial.
Starking Delicious
Red Delicious
- Golden Delicious: Τα γνωστά σε όλους «μπανανόμηλα». Έχουν πρασινωπό χρώμα, πολύ γλυκιά γεύση, σχήμα σφαιρικό και λεπτή φλούδα. Είναι αρκετά ευαίσθητος και ευπαθής καρπός και για αυτό είναι δύσκολος στην καλλιέργειά του.
- Granny Smith: Ή αλλιώς «ξινόμηλα». Έχουν κιτρινοπράσινο χρώμα και άσπρη σάρκα που λιώνει εύκολα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ευκολία στη μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική. Η γεύση του είναι ξινή αλλά αναδύει εξαιρετικό άρωμα.
- Φιρίκι: Καλλιεργείται από τον 18ο αι. στο Πήλιο και το 2011 το Φιρίκι Πηλίου συγκαταλέγεται ανάμεσα στα Π.Ο.Π. (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης). Ο καρπός είναι μικρός και κυλινδρικός, πολύ αρωματικός με πρασινοκίτρινο χρώμα και κόκκινο επίχρισμα από την μεριά που το «βλέπει» ο ήλιος. Τέλος, έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε σάκχαρο.
Από τις καινούριες ποικιλίες που δημιουργήθηκαν ξεχωρίζουν :
- Red Chief, η οποία ανήκει στην ομάδα Delicious και πρωτοκαλλιεργήθηκε πριν 20 περίπου χρόνια στην Θεσσαλία και τη Δυτική Μακεδονία.
- Gala, και ιδιαίτερα η Royal Gala, η οποία αποτελεί μια από τις καλύτερες ποικιλίες. Έχει σκληρή σάρκα και γλυκιά γεύση με ανοιχτό κίτρινο και βαθύ κόκκινο χρώμα.
- Fugi: Προέρχεται από την Ιαπωνία. Διακρίνεται για τη μεγάλη διάρκεια συντήρησης του καρπού της και την προσαρμοστικότητα σε πολλά κλίματα. Είναι στρογγυλό σε σχήμα και μεγάλου μεγέθους. Δεν είναι ιδιαίτερα εμφανίσιμο αλλά είναι ποιοτικό σε γεύση.
ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΜΗΛΑ
Τα μήλα βιολογικής καλλιέργειας αποτελούν μία από τις υγιεινότερες τροφές. Οι μηλιές καλλιεργούνται κάτω από ιδιαίτερα προσεγμένες συνθήκες, απουσία φυτοφαρμάκων και χημικών λιπασμάτων και η αντιμετώπιση των ασθενειών γίνεται με φυτικά μέσα και βιολογικά λιπάσματα.
Η σπορά των βιολογικών δέντρων της μηλιάς γίνεται στο σπορείο, στα ζεστά του μέρη, γύρω στον Οκτώβριο και φυτρώνουν το Μάρτιο. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι το σπορείο να καθαριστεί από τυχόν ακαθαρσίες και πέτρες που θα εμποδίσουν την ανάπτυξη των δέντρων. Στη συνέχεια τοποθετείται στο χώμα καλά χωνεμένη κοπριά και ακολουθεί ο χωρισμός των σημείων όπου θα τοποθετηθούν οι σπόροι. Επιπλέον λίπασμα αποτελούν τα σάπια φύλλα (φυτόχωμα) ή παλιά κοπριά σε ανάμιξη με ποταμίσια άμμο. Το πότισμα είναι απαραίτητο μέχρι να φυτρώσουν και όταν φτάσουν σε ένα συγκεκριμένο ύψος τότε χρησιμοποιείται τρεχούμενο νερό. Μετά από ένα χρόνο περίπου, μεταφυτεύονται στο φυτώριο με πολύ μεγάλη προσοχή σε ειδικές θέσεις, καλά σκαμμένες, γεμάτες με βιολογικό λίπασμα. Και εδώ επίσης ακολουθείται η τακτική του συχνού ποτίσματος. Μετά το πέρας του εξαμήνου μπολιάζονται με μάτι και μπαίνοντας στον τρίτο χρόνο, όσες έχουν φτάσει τα 2 μέτρα φυτεύονται πλέον στην οριστική τους θέση. Από κει και πέρα το πότισμα και το κλάδεμα παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρησή τους.
Τα βιολογικά μήλα έχουν ιδιαίτερη θρεπτική αξία για τον ανθρώπινο οργανισμό και ιδιαίτερα σε κάποιες κατηγορίες ασθενειών είναι αρκετά ευεργετικά. Μπορεί να περιέχουν σε χαμηλές συγκεντρώσεις βιταμίνη C, A, φυτικές ίνες (κυρίως στο φλοιό) και ιχνοστοιχεία αλλά περιέχουν κάποιες ουσίες που τα καθιστούν πολύτιμα για την άμυνα και την πρόληψη ασθενειών.
Αρχικά, η ουσία πηκτίνη βρίσκεται σε αφθονία στα βιολογικά μήλα και είναι υπεύθυνη για τη μείωση της χοληστερόλης. Επίσης, μέσω αυτής, ρυθμίζεται το σάκχαρο στο αίμα για αυτό και συστήνεται από τους γιατρούς ως απαραίτητο στοιχείο διατροφής των διαβητικών. Ακόμη, περιέχει κερσετίνη, η οποία έχει πλούσια αντιοξειδωτική δράση, πολύ περισσότερη και από της βιταμίνης C, και βοηθά στην πρόληψη του καρκίνου, στις καρδιαγγειακές παθήσεις, στην προστασία από την νόσο του Αλτσχάιμερ και έχει ισχυρή αντιαλλεργική δράση. Μάλιστα υποστηρίζεται ότι η συχνή κατανάλωση βοηθά στην αντιμετώπιση του άσθματος στα παιδιά. Τέλος, περιέχει πολυφαινόλες, οι οποίες συγκεντρώνονται στη φλούδα στο μεγαλύτερο ποσοστό και είναι υδροδιαλυτές, επομένως απορροφούνται πιο εύκολα από τον οργανισμό. Χάρη σ’ αυτές παρέχεται προστασία στο ανοσοποιητικό σύστημα και είναι ευεργετικές για την σωστή λειτουργία της καρδιάς. Εδώ πρέπει να δείξουμε ιδιαίτερη προσοχή καθώς τα μήλα που επιλέγουμε πρέπει να μην είναι χτυπημένα καθώς μειώνεται το ποσοστό στις πολυφαινόλες και χάνεται μεγάλο μέρος της αντιοξειδωτικής τους δράσης.
Στην Ελλάδα υπάρχουν τα μήλα Delicious Πιλαφά στην Τρίπολη, όπου από το 1994 αποτελούν Π.Ο.Π.
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ – ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΗΛΩΝ
Τα βιολογικά μήλα αποτελούν μια εξαιρετική τροφή, ιδιαίτερα θρεπτική για τον ανθρώπινο οργανισμό. Καλλιεργούνται φυσικά και χωρίς την παρουσία λιπασμάτων, γεγονός που τα κάνει πιο υγιεινά από τα συμβατικά. Επίσης, δεδομένου ότι οι περισσότερες από τις ευεργετικές ουσίες που βρίσκονται στο μήλο υπάρχουν στο φλοιό του και τα συμβατικά μήλα ψεκάζονται 16 φορές με περισσότερα από 30 διαφορετικά φυτοφάρμακα, καταλαβαίνουμε ότι καθίσταται αδύνατη η κατανάλωσή τους. Για αυτό πρέπει να καταναλώνεται η φλούδα των βιολογικών μήλων μόνο. Τέλος, μελέτες έχουν δείξει πως τα βιολογικά μήλα περιέχουν μεγαλύτερη ποσότητα βιταμίνης C, χρήσιμη για την αντιοξειδωτική της δράση και όχι μόνο.