ΜΕΛΙ

Το μέλι αποτελεί ένα φυσικό προϊόν, το οποίο παράγεται από τις μέλισσες. Έχει γλυκιά γεύση και είναι ρευστό ως προς την υφή, με χρώμα που διαφέρει ανάλογα με την ποικιλία. Προέρχεται είτε από τους γλυκούς χυμούς που εκκρίνουν τα κωνοφόρα δέντρα είτε από το νέκταρ των λουλουδιών (ανθόμελο), το οποίο προσλαμβάνεται και στη συνέχεια τροποποιείται από τις μέλισσες, σε ένα πυκνότερο υγρό. Αυτό το υγρό τοποθετείται στις κηρήθρες, εξάγωνα κέρινα κελιά, που κατασκευάζουν οι μέλισσες. Ο ευρύτερος χώρος παραμονής των μελισσών και παραγωγής μελιού ονομάζεται μελίσσι.

                    

   Κηρήθρα                                                             Μελίσσια

Ήταν γνωστό από τα πανάρχαια χρόνια, καθώς υπάρχουν αναφορές σε παπύρους πριν από 3.500 χρόνια για την παρουσία του. Θεωρούνταν προϊόν μακροζωίας και προτείνονταν για καθημερινή χρήση. Ο Ιπποκράτης μάλιστα το συνιστούσε για θεραπεία πολλών ασθενειών. Το παράξενο με το μέλι, είναι πως περιέχει 180 διαφορετικές ουσίες που συνδέονται μεταξύ τους με τέτοιο τρόπο, ώστε οι επιστήμονες δεν έχουν μπορέσει ακόμη να τις απλουστεύσουν ώστε να παράγουν τεχνητό μέλι.
Όπως αναφέραμε παραπάνω, το χρώμα του μελιού διαφέρει από ποικιλία σε ποικιλία. Έτσι, έχουμε μέλια σκουρόχρωμα τα οποία είναι πιο πλούσια σε ιχνοστοιχεία (φώσφορο, κάλιο, νάτριο, μαγνήσιο κ.α.) και επομένως έχουν μεγαλύτερη θρεπτική αξία, και μέλια ανοιχτόχρωμα που έχουν πιο σπουδαίο άρωμα και γεύση.


Ως προς τη ρευστότητά του, το μέλι, επειδή περιέχει περισσότερα σάκχαρα από εκείνα που μπορεί να συγκρατήσει, δεν είναι σταθερό και έχει την τάση να σχηματίζει κρυστάλλους. Το φαινόμενο αυτό της κρυστάλλωσης, της συσσώρευσης δηλαδή των σακχάρων, είναι κάτι το φυσικό και δεν επηρεάζει τη θρεπτικότητα του μελιού. Αντιθέτως, είναι δείγμα αυθεντικότητας. Η ταχύτητα της κρυστάλλωσης καθίσταται υψηλότερη και επηρεάζεται από τα ανεβασμένα επίπεδα γλυκόζης και την έλλειψη της υγρασίας. Ρευστοποιείται εύκολα σε μπεν μαρί ή ακόμα και με την τοποθέτηση πάνω σε καλοριφέρ χωρίς να χάσει καμία από τις θρεπτικές του ιδιότητες.


Σ΄ αυτό το σημείο καλό θα ήταν να γίνει μία διευκρίνιση όσον αφορά το μέλι και το βασιλικό πολτό, καθώς ο περισσότερος κόσμος έχει την τάση να τα συγχέει. Ο βασιλικός πολτός, αποτελεί την τροφή της μέλισσας-βασίλισσας και έχει κρεμώδη υφή. Διαφέρει από το μέλι, καθώς εκκρίνεται από ειδικούς αδένες του φάρυγγα των εργατριών μελισσών. Έχει όξινη γεύση, παχύρευστη υφή και το χρώμα του είναι λευκό-κίτρινο. Είναι πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων και περιέχει όλα τα αμινοξέα τα οποία είναι απαραίτητα για τον ανθρώπινο οργανισμό.


Αξίζει να σημειώσουμε πως το μέλι είναι εξαιρετική πηγή ενέργειας και περιέχει πολλά θρεπτικά συστατικά ωφέλιμα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι από τις τροφές που δεν χαλάνε όσα χρόνια και αν περάσουν και είναι εξαιρετικό υποκατάστατο της ζάχαρης μιας και έχει λιγότερες θερμίδες. Μπορούμε να το καταναλώσουμε είτε πάνω σε ψωμί και φρυγανιές για ένα ισορροπημένο πρωινό, είτε μέσα σε αφεψήματα γλιτώνοντας έτσι τις περιττές θερμίδες .
Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες μελιού, οι οποίες δεν μπορούν να προσδιοριστούν με απόλυτη ακρίβεια καθώς κανένα μέλι δεν αποτελείται από ένα μόνο είδος φυτού. Αυτό είναι κατανοητό, καθώς μία μέλισσα δεν μπορεί να πετά σε ένα συγκεκριμένο μέρος,πάνω από ένα συγκεκριμένο φυτό. Επίσης, υπάρχουν και πολλοί μελισσοκόμοι που αναμιγνύουν διάφορα είδη μελιών για να αποφύγουν την κρυστάλλωση, κάτι το οποίο πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρεται. Παρακάτω ακολουθούν κάποιες από τις ποικιλίες μελιού :

  • Θυμαρίσιο : Έχει ανοιχτό λαμπερό χρυσό χρώμα με κλασικό άρωμα μελιού. Παράγεται τον Ιούνιο- Ιούλιο σε όλη τη Ν. Ελλάδα και τις Κυκλάδες. Είναι το πιο διαδεδομένο και συνάμα το πιο ακριβό. Σπάνια είναι αποκλειστικά θυμαρίσιο, αλλά για να πάρει αυτή την ονομασία σημαίνει πως το μέλι από θυμάρι υπερέχει σε σχέση με τα άλλα που ενδεχομένως περιέχει ,τα οποία μπορεί να είναι από ρίγανη, δενδρολίβανο, μέντα κ.α.
  • Πευκόμελο : Το χρώμα του είναι σκούρο προς καφέ με πολύ έντονη τη γεύση του πεύκου. Προέρχεται από την Εύβοια και τη Χαλκιδική και γνωρίζει την μεγαλύτερη παραγωγή στην Ελλάδα. Ο χρόνος παραγωγής του τοποθετείται από τον Αύγουστο έως τον Οκτώβριο.
  • Ανθόμελο : Έχει χρώμα σκούρας καραμέλας, περλέ, και κρυσταλλώνει εύκολα. Προέρχεται από λουλούδια που ανθίζουν τον Ιούλιο και τον Αύγουστο και θεωρείται το πιο καθαρό και αυθεντικό, με ήπια γεύση και ιδανικό για χρήση στο τσάι.
  • Πορτοκάλι : Σκούρο μπεζ  έως πορτοκαλί χρώμα με πλούσιο άρωμα και πολύ ρευστό που όμως ζαχαρώνει εύκολα. Παραγωγή τον Απρίλιο κυρίως σε Άρτα και Άργος.
  • Ρείκι : Είναι το μέλι που συντηρεί τις μέλισσες το χειμώνα, καθώς αποτελεί το τελευταίο μέλι της χρονιάς με παραγωγή τον Οκτώβριο – Νοέμβριο. Έχει κόκκινο-χάλκινο χρώμα με γευστικές ιδιομορφίες καθώς έχει και νότες πικρής καραμέλας.

Άλλες ποικιλίες είναι το Τριφύλλι, το Ηλιοτρόπιο, ο Ευκάλυπτος, η Ακακία, το Δενδρολίβανο κ.α.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΕΛΙ

Για να χαρακτηριστεί ένα μέλι βιολογικό, πρέπει να τηρηθούν κάποιες προϋποθέσεις και ως προς το χώρο που τοποθετούνται τα μελίσσια και ως προς την αντιμετώπιση των ίδιων των μελισσών.
Αρχικά, ως προς τις μέλισσες, είναι απαγορευτική η χρήση αντιβιοτικών και χημικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση ή την πρόληψη των ασθενειών τους. Σε περίπτωση που αρρωστήσουν, η αντιμετώπιση πρέπει να γίνεται με φυτοθεραπευτικά και ομοιοπαθητικά προϊόντα. Εάν αυτά δεν επαρκούν για την θεραπεία τους, τότε μόνο χρησιμοποιούνται χημικά φάρμακα με ευθύνη του κτηνιάτρου. Σ΄ αυτή την περίπτωση όμως, τα μελίσσια απομονώνονται και παύουν να θεωρούνται βιολογικά έως και ένα χρόνο μετά.
Ακόμη, είναι επιτρεπτή και η τεχνητή διατροφή αλλά μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις όπου απειλείται η βιωσιμότητα του μελισσιού. Η διατροφή γίνεται με βιολογικό μέλι που προέρχεται μέσα από την ίδια τη μονάδα και σε περίπτωση παγωνιάς όπου το μέλι κρυσταλλώνει, δίνεται σιρόπι ή μελάσα ζάχαρης βιολογικής παραγωγής.
Όσον αφορά την τοποθεσία των μελισσιών, αυτά πρέπει να είναι απαραίτητα σε απόσταση 3 km από ανθυγιεινά περιβάλλοντα και εστίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν μόλυνση, προστατεύοντας με αυτό τον τρόπο την ανάπτυξη και την τροφοδοσία των μελισσών. Τέτοιοι χώροι είναι οι αυτοκινητόδρομοι, οι χωματερές κ.α.

Στην Ελλάδα, το μοναδικό μέλι με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης, είναι το βιολογικό μέλι Ελάτης, το οποίο έχει βραβευθεί για την ποιότητά του σε διεθνή διαγωνισμό βιολογικής μελισσοκομίας το 2011. Έχει κεχριμπαρένιο χρώμα και μεταλλικές ανταύγειες στο εσωτερικό και μια γεύση ιδιαίτερη που θυμίζει καραμέλα βουτύρου. Δεν κρυσταλλώνει καθώς έχει μικρή περιεκτικότητα σε σάκχαρα. Παράγεται στην περιοχή της Αρκαδίας από το 1992.
Η θρεπτική αξία του βιολογικού μελιού είναι μεγάλη καθώς παρέχει ευεργετικές ιδιότητες στον ανθρώπινο οργανισμό. Αρχικά, είναι τονωτικό, καθώς είναι μια σημαντική πηγή ενέργειας εξαιτίας των σακχάρων που περιέχει, τα οποία απορροφούνται αμέσως. Περιέχει ιχνοστοιχεία που βοηθούν στο μεταβολισμό και βιταμίνες οι οποίες βοηθούν στην απορρόφηση των σακχάρων, όμως δεν επαρκούν για τις ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού. Συνεχίζοντας, το βιολογικό μέλι προσδίδει αντισηπτικές ιδιότητες, βοηθά στην καλή καρδιαγγειακή λειτουργία και μειώνει τα προβλήματα στο στομάχι. Τέλος, η υψηλή περιεκτικότητά του σε χολίνη βοηθά στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και η αντιμικροβιακή του δράση είναι κατάλληλη για την επούλωση των πληγών.
 

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ – ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΕΛΙΟΥ


Το βασικό πρόβλημα στο μέλι είναι η πιστοποίηση της γνησιότητάς του και η αποφυγή της νόθευσής του. Αυτό είναι δύσκολο, καθώς η γνησιότητα του μελιού αποδεικνύεται μόνο μέσω εργαστηριακών ελέγχων και ακόμα και η κρυστάλλωσή του μερικές φορές δεν αποτελεί αδιάσειστο τεκμήριο. Γι’ αυτό το λόγο, υπάρχουν οργανισμοί βιολογικής παραγωγής που πιστοποιούν τη γνησιότητα του βιολογικού μελιού και παράλληλα δίνουν και κατευθυντήριες γραμμές και εντολές για την παραγωγή του στους μελισσοκόμους, καθιστώντας έτσι την πιθανότητα της νοθείας μηδενική. Επίσης, το βιολογικό μέλι είναι πιο υγιεινό καθώς δεν έχουν χρησιμοποιηθεί αντιβιοτικά ή άλλα χημικά παρασκευάσματα, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, για την αντιμετώπιση ασθενειών των μελισσών και είναι απομακρυσμένα από εστίες μικροβίων. Επομένως, για λόγους υγιεινής και γνησιότητας το βιολογικό μέλι αποτελεί ασφαλέστερη επιλογή.