ΝΕΡΑΤΖΙΑ

Τα νεράτζια ανήκουν στην κατηγορία των εσπεριδοειδών, με την εξωτερική τους όψη να μοιάζει με αυτή του πορτοκαλιού. Είναι αρκετά παρεξηγημένο φρούτο, μιας και λόγω της ξινόπικρης γεύσης του δεν προτιμάται συχνά από τους καταναλωτές, χωρίς ωστόσο να καθίσταται απαγορευτικό για τις καθημερινές διατροφικές τους συνήθειες. Η χρήση του είναι διαδεδομένη, σε μεγάλο βαθμό, στον τομέα της ζαχαροπλαστικής ως γλυκό του κουταλιού ή ως μαρμελάδα, αλλά και στη μαγειρική μιας και ο χυμός του χρησιμοποιείται για μαρινάρισμα κρεάτων (όπως χρησιμοποιούνται και τα συγγενή του λεμόνια και πορτοκάλια). Επίσης, μπορεί να προστεθεί μέσα σε άλλους χυμούς για να δώσει μια ιδιαίτερη γεύση. Βέβαια, και ο ίδιος ο καρπός μπορεί να καταναλωθεί ωμός, δίνοντας τόνωση και ενέργεια στον οργανισμό. Τέλος, ευρεία διάδοση έχει και στην αρωματοποιία, κυρίως στην παραγωγή αιθέριων ελαίων αλλά και για κρέμες προσώπου και μαλλιών όπου προσδίδουν λάμψη και στιλπνότητα στο δέρμα.

 

 

Η καταγωγή του δέντρου νερατζιά, απ' όπου και παίρνουμε τα νεράτζια, κρατά από την Ασία και μεταφέρθηκε μέσω των Αράβων στον Περσικό κόλπο. Ο τρόπος που εισήλθε στη χώρα μας δεν είναι γνωστός. Η νερατζιά λοιπόν, είναι αειθαλές δέντρο, μικρού μήκους (2-4μ.) και αργής ανάπτυξης με κλαδιά μακριά που πάνω τους υπάρχουν μαλακά αγκάθια για να το προστατεύουν από τα φυτοφάγα ζώα. Έχει παχιά βαθυπράσινα φύλλα και λευκά άνθη. Τις νερατζιές τις συναντάμε κατά κόρον ως καλλωπιστικά δέντρα σε πάρκα και πλατείες, όπου αναδύουν εξαιρετικό άρωμα. Προτιμούν υγρό και γόνιμο έδαφος για την καλλιέργειά τους, με υψηλά ποσοστά περιεκτικότητας σε ασβέστιο. Μάλιστα, επειδή είναι πολύ ανθεκτικό δέντρο χρησιμοποιείται ως υποκείμενο για τον εμβολιασμό των υπόλοιπων εσπεριδοειδών, όπως η λεμονιά και η πορτοκαλιά. Σήμερα, καλλιεργούνται σε πολλές χώρες, και ιδιαίτερα στις Μεσογειακές με προτίμηση στα τροπικά κλίματα, με την Ισπανία να είναι η χώρα με την μεγαλύτερη καλλιέργεια νερατζιών.
Ο καρπός του νερατζιού ωριμάζει το φθινόπωρο,  είναι συνήιως πορτοκαλί χρώματος, στρόγγυλος, πιεσμένος στο πάνω και κάτω μέρος, με τη φλούδα να ξεχωρίζει εύκολα από τη σάρκα. Όπως αναφέραμε παραπάνω μοιάζει με αυτόν του πορτοκαλιού και χαρακτηριστική είναι η αναφορά πως, οι Γερμανοί κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, όπου και εισήλθαν στην Ελλάδα, έκοβαν τα νεράτζια από τα δέντρα, θεωρώντας πως είναι πορτοκάλια!

Οι νερατζιές  (ή κιτρομηλιές) ταξινομούνται σε 3 κατηγορίες :

Οξύχυμες κοινές, όπου αποτελούν την κυριότερη ποικιλία και χρησιμοποιούνται για την παρασκευή μαρμελάδας, με μέτριο στρογγυλό καρπό και σκούρο πορτοκαλί χρώμα στο εξωτερικό. (Birigada)

Γλυκόξινες, με την βλάστηση να είναι πιο συμπαγής και τον καρπό πιο λείο και πιο μικρό, χρώματος ωχρού πορτοκαλί. Έχει χαμηλότερη οξύτητα και δίνει καλύτερη γεύση απ' την προηγούμενη κατηγορία.

Διάφορες οξύχυμες.

Η σύσταση του νερατζιού είναι πλόυσια σε νερό (70%-90% ανάλογα με τις συνθήκες βλάστησης), σε κιτρικό οξύ που το παίρνουμε από τον χυμό των καρπών και μηλικό οξύ που περιέχεται στο φλοιό. Τα ποσοστά ποικίλλουν ανάλογα με το είδος και τον τόπο παραγωγής. Επίσης, οι άγουροι καρποί του νερατζιού είναι πλούσιοι σε άμυλο, ενώ η περιεκτικότητα αυτού φθίνει όσο ωριμάζει ο καρπός. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει με τα σάκχαρα, όπου το ποσοστό ανεβαίνει όσο ωριμάζει και υπολογίζεται στο 7-8%. Τέλος περιέχει αμινοξέα και βιταμίνη C, σχεδόν σε ίση ποσότητα με το πορτοκάλι.

Όπως αναφέραμε παραπάνω, τα νεράτζια λόγω της ξινόπικρης γεύσης τους χρησιμοποιούνται περισσότερο στη ζαχαροπλαστική και την αρωματοποιία. Ως γλυκό του κουταλιού είναι πολύ γνωστό και συνάμα νόστιμο το πράσινο νεράτζι. Συλλέγεται το καλοκαίρι πριν αρχίσει να ωριμάζει ο καρπός και το μέγεθός του είναι ανάλογο ενός καρυδιού. Τα πράσινα νεράτζια είναι πικρά σε γεύση όμως έχουν πλούσιο άρωμα. Βοηθούν στην ομαλή λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος, καθώς διεγείρουν το πεπτικό σύστημα, για αυτό και είναι ιδανικό επιδόρπιο μετά από ένα γεύμα. Όταν ωριμάσει ο καρπός, κρατά βέβαια αυτές τις ιδιότητες αλλά σε μικρότερο βαθμό.

 

Όσον αφορά την αρωματοποιία, πολύ γνωστό και σε ευρεία χρήση είναι το αιθέριο έλαιο που το παίρνουμε από τα άνθη της νερατζιάς, κατά την ανθοφορία του δέντρου. Είναι το περιζήτητο νερολί, το οποίο αναδύει ένα δροσερό και ταυτόχρονα πικάντικο άρωμα. Το όνομά του αποδίδεται στην πριγκίπισσα του Νέρολα (επαρχία της Ρώμης), Άννα Μαρία Ορσίνι (17ος αι.) όπου το χρησιμοποιούσε για να αρωματίζει τα ρούχα και το μπάνιο της. Είναι αρωγός στη βελτίωση της διάθεσης, αγχολυτικό και καταλύτης στην αντιμετώπιση ψυχολογικών διαταραχών. Βέβαια, αν και δεν είναι τοξικό, πάντα πρέπει να διαλύεται πριν τη χρήση.

 

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΡΑΤΖΙΑ

Η καλλιέργεια βιολογικών νερατζιών δεν είναι μία συνηθισμένη πρακτική και υστερεί σε σχέση με την βιολογική καλλιέργεια των υπόλοιπων εσπεριδοειδών. Ωστόσο, στις περιοχές που καλλιεργείται δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην ομαλή ανάπτυξη του δέντρου, από το οποίο απουσιάζει η χρήση λιπασμάτων και χημικών κατασκευασμάτων τα οποία είναι ανθυγιεινά όχι μόνο για τον ανθρώπινο οργανισμό αλλά και για το περιβάλλλον. Επομένως, φτάνει στο σπίτι μας ένας καθ' όλα υγιεινός καρπός.
Οι ενέργειες που πραγματοποιούνται στην καλλιέργεια των βιολογικών νερατζιών δεν προσανατολίζονται μόνο στην ομαλή και φυσική ανάπτυξη του δέντρου αλλά και στην πρόληψη τυχόν ασθενειών με φυτοπροστατευτικά σκευάσματα. Αυτά είναι ο οξυχλωριούχος χαλκός και ο βαρδιγάλειος πολτός, ένα χαλκούχο μυκητοτοξικό παρασκεύασμα από γαλαζόπετρα και ασβέστη. Η χρήση τους συνίσταται πριν τις φθινοπωρινές βροχές και μάλιστα η χρήση του βαρδιγάλειου πολτού απαγορεύεται μετά τα μέσα του φθινοπώρου. Επιπλέον, από την πρόληψη των ασθενειών βοηθά η συλλογή και η καταστροφή από το έδαφος των πεσμένων καρπών καθώς και η χρήση διάφορων οργανικών μυκητοκτόνων που έχουν παράλληλα και θεραπευτική δράση.

βαρδιγάλειος πολτός

Η διατροφική αξία του βιολογικού νερατζιού είναι  μεγάλη καθώς εκτός από μια υγιεινή επιλογή αποτελεί και εξαιρετική πηγή βιταμινών και αμινοξέων. Ειδικά το αφέψημα από βιολογικά νεράτζια κατεβάζει την πίεση και ενισχύει την κυκλοφορία του αίματος. Επίσης, ο χυμός τους είναι λιποδιαλυτικός και αντιοξειδωτικός. Μάλιστα, περισσότερο ευεργετικός είναι ο βρασμός βιολογικών νερατζιών με τη φλούδα, καθώς σ' αυτή περιέχεται μία ουσία που βοηθά στις καύσεις του οργανισμού (καλό είναι μέσα στο αφέψημα να προσθέσουμε λίγη ζάχαρη ή μέλι καθώς είναι πολύ πικρό).  Επίσης, χαρίζει ηρεμία και είναι καταλυτικός στην αντιμετώπιση της αϋπνίας. Τέλος, ανακουφίζει από τους πόνους στο στομάχι και δρα ενάντια στη δυσκοιλιότητα.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ – ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΝΕΡΑΤΖΙΩΝ

Τα βιολογικά νεράτζια υπερτερούν σημαντικά των συμβατικών καθώς είναι πιο υγιεινά, εφόσον απαγορεύεται η χρήση φυτοφραμάκων και χημικών ουσιών που βλάπτουν τον ανθρώπινο οργανισμό, κατά την περίοδο της καλλιέργειας και ανάπτυξης των καρπών. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με ότι αναφέρθηκε παραπάνω σχετικά με τις ευεργετικές ιδιότητες κυρίως της φλούδας των βιολογικών νερατζιών, μας ωθεί να επιλέξουμε νεράτζια τα οποία απέχουν από οποιουδήποτε είδους επαφή με χημικές ουσίες. Τέλος, έχει παρατηρηθεί πως τα βιολογικά νεράτζια έχουν μεγαλύτερες συγκεντρώσεις βιταμίνης C, σε σχέση με τα συμβατικά. Εσείς τι θα επιλέγατε;